ترانه و تصنیف

ترانه در لغت نامه دهخدا به معنای جوان خوش صورت و صاحب جمال و صاحب کمال آمده است . ترانه از ریشه اوستایی تورونه ( tauruna ) به معنی خرد ، تر و تازه و مفهوم دوبیتی ( رباعی ) را نیز در بر دارد . شمس قیس رازی در مورد ترانه چنین مینویسد : « ...اهل دانش ملحونات این وزن را ترانه نام کرده اند و شعر مجرد آن را دوبیتی خوانده اند . برای آنکه بنای آن بر دو بیت بیش نیست... »
نظر ملک الشعار بهار نیز چنین است : « اشعار هجایی که قبل از اسلام در ایران رایج بوده است از همان جنس شعری بوده که امروز آن را تصنیف میگوییم و آنرا به اصطلاح بعد از اسلام قول و ترانه می گفتند ... ترانه شباهت به تصنیف داشته است ... »
بر اساس گفته های پیشین ترانه ، سروده ای است کوتاه و ملحون برآمده از توده مردم اما تصنیف مصنوع است که به مناسبت های مختلف ساخته شده است و رواج یافته است . به هر صورت امروزه واژه های ترانه و تصنیف مترادف هستند و بیشتر لفظ ترانه در بین مردم مصطلح است .
یکی از روشهای ساخت موسیقی بر روی شعر به این صورت میباشد که موسیقیدان شعری را بر میگزیند و برای آن آهنگ میسازد ( عنصر سخن قبلا وجود داشته و بعد عنصر نغمه بر آن افزوده میشود ) در این شیوه موسیقی و شعر باید بسیار هماهنگ باشد تا تصنیفی دلپسند به وجود آید و هیچ یک نباید بر دیگری تحمیل شده باشد و اصالت دیگری را مخدوش کند .

منبع :
آشنایی با شعر و اوزان شعری - استاد محمد اسدیان