دنیا

گیتی و یا جهان عبارت است از کلیت هر آنچه که وجود دارد، وجود داشته‌است و یا هر زمانی به‌وجود خواهد آمد. گاهی واژگان دنیا، کیهان و طبیعت نیز در معنای مشابهی به‌کار رفته‌اند. گیتی دربرگیرنده کل فضازمان؛ همه محتویات فضای بیرونی؛ کل ماده، انرژی، ماده تاریک و انرژی تاریک؛کل کهکشان‌‌ها و ستاره‌‌ها و سیارات؛ همه انسان‌‌ها و هر موجود زنده؛ همه مولکول‌‌ها، اتم‌‌ها، ذرات زیراتمی، فوتون‌‌ها و دوگانگی موج و ذره آنها؛ همه ثوابت و قوانین فیزیکی و نیروهای بنیادی است. حتی می‌توان گیتی را شامل کل ریاضیات، مفاهیم و ایده‌ها، افکار و احساسات نیز دانست.
از آن بخش از جهان که مشاهدۀ آن از لحاظ نظری برای ما امکان‌پذیر است، با نام «جهان قابل مشاهده» یاد می‌شود که قطری در حدود ۹۳ میلیارد سال نوری و حجمی برابر ۴‎×۱۰۸۳ لیتر دارد. اندازه کل جهان نامعلوم است و ممکن است بی‌نهایت باشد. مشاهدات علمی جهان به نتیجه‌گیریهایی در مورد شرایط آن در گذشته انجامیده است و مشخص شده‌است که در بیشتر بخشها و تاریخ جهان، قوانین و ثوابت فیزیکی یکسانی بر آن حکم‌فرما بوده‌اند. نظریه پیشرو در دانش کیهان‌شناسی فیزیکی امروزی، مدل مهبانگ است. این مدل مراحل نخستین پیدایش جهان را توصیف می‌کند و لحظه پیدایش گیتی را به حدود ۰٫۰۳۷ ± ۱۳٫۷۹۸ میلیارد سال قبل تخمین می‌زند.
دانشمندان هنوز در مورد این که پیش از مه‌بانگ چه بوده‌است ــ اگر چیزی بوده باشد ــ، به دانش مورد اطمینانی دست‌ نیافته‌اند. فرضیه‌های چندجهانی مختلفی نیز موجودند که پیشنهاد می‌دهند جهان ما تنها یکی از جهان‌های بسیار دیگری است که به همین شکل وجود دارند. جهان از ۴٫۹٪ ماده معمولی، ۲۶٫۶٪ ماده تاریک و ۶۸٫۵٪ انرژی تاریک تشکیل شده‌است. همچنین مشاهدات مربوط به یک ابرنواختر نشان داد که جهان در حال انبساطی با نرخ فزاینده (انبساط شتابدار) می‌باشد. چندین نظریه رقیب نیز در مورد سرانجام جهان وجود دارند.

View More On Wikipedia.org